مطالعه ای اجمالی از اوضاع و احوال بلوچستان ایران

دکتر نادر ستوده
مسئول سابق درمان تامین اجتماعی شهرستان ایرانشهر و دانشجوی دکترای تخصصی مدیریت خدمات بهداشت و درمان دانشگاه پونا

سیر تغییرات اجتماعی و فرهنگی در مدت 30 ساله پس از انقلاب اسلامی ایران در جمعیت یک میلیون و سیصدو پنجاه هزار نفری بلوچ ساکن این سرزمین بشکل تعریف نشده و مقطعی ، منطقه ایی و فصلی دیده می شود. بیشترین تغییرات اجتماعی را در سطح جمعیت این سرزمین می توان در سطوح جوانان و سپس در جمعیت زنان ساکن این سرزمین تعریف کرد. این تغییرات را به شکل عمده در زمینه های فرهنگی،اجتماعی، سیاسی می توان بیان نمود.
از نکته نظر اجتماعی بیشترین تغییرات غالب رویکرد بیشتر مردم بلوچستان به زندگی شهری شدن و هجوم بیشتر مردم از روستاها به شهرها با توجه به مسائل عمده ایی که علت این هجوم ها بوده اند از جمله وجود امکانات و رفاه بیشتر درون شهرها و دیگر علت مشکل خشکسالی های طولانی مدت که باعث از بین رفتن بسیاری از شغل های روستائیان از جمله کشاورزی و دامداری می باشد. این هجوم بدنبال خود تبعات خاصی را داشته که از جمله آن افزایش درصد سوادآموزی مردم و ایجاد ارتباطات جدیدی ما بین مردمی که سالهای متمادی عادت به زندگی روستایی و بشکل قومی و قبیله ایی داشتند.
از نکته نظر فرهنگی بدنبال زندگی شهری که در این مردم ایجاد شده بود بحث سوادآموزی رشد بیشتری پیدا نمود و به تبع آن جوانان بیشتری موفق به ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر علمی ، دانشگاهی و تکمیلی گردیدند. حضور همین جمعیت تحصیل کرده و جوان در بین عموم مردم بلوچستان باعث ایجاد یک اعتماد به نفس بالاتر و مطمئن تری گردید که از بعد فرهنگی شاهد بسیاری از تساهل های فرهنگی و رشد ریشه ایی دیدگاههای فرهنگی مردم در زمینه های تاریخ، شعر، موسیقی و ایجاد زمینه های بسیار ریشه ایی در مسیر رشد بیشتر سوادآموزی و ترویج فرهنگ دانشگاهی که در بین اقوام مختلف بلوچستان در تمام قسمت های بلوچستان از شمال تا جنوب این سرزمین گسترده به لحاظ جغرافیایی هستیم.
در بعد سیاسی قضیه، بهترین شاخص رشد این دیدگاه حضور گسترده توام با آگاهی مردم منطقه بلوچستان در بحث انتخابات و رفراندوم های مجلس شورای اسلامی و شوراهای شهر و روستا می باشد، که با توجه به رقم زدن سرنوشت سیاسی مردم منطقه از طریق حضور شخصیت های منتخب مردم میتوان اشاره به رشد کیفی نوع انتخابات نمود، که در طی این سه دهه اخیر شاهد رشد بسیار خوبی از این نوع دیدگاه هستیم و میتوان به این نکته اشاره کرد که با توجه به مشکلات موجود در شکل انتخابات مجلس شورای اسلامی و شورای اسلامی شهر و روستا در بیشتر موارد شاهد پیروزی، موفقیت و روی کار آمدن نیروهای سیاسی فعال تر و موثرتری نسبت به موارد مشابه سالهای پیشین هستیم.
با توجه به مواردی که عنوان شد و در ادامه آن نکته بسیار مهمی که در تمامی ابعاد گفته شده تاثیر به سزا و عمده ایی گذاشته است نوع ارتیاطی است که در راس جامعه سنتی موجود بلوچستان در بین رهبران مدعی و فعال که عمدتا به سه شکل روحانیون، سران سنتی جامعه و جوانان تحصیل کرده و دانشگاهی که تعامل نسبتا تعریف شده و مناسبی در این روند در این چند ساله اخیر را شاهدیم و مطمئنا نتیجه این تفاهم و تعامل را در سالهای نزدیک بیشتر خواهیم دید.
درادامه بحث بعنوان جوان دانش آموخته ای که اندک سالی شرایط اجتماعی موجود در منطقه بلوچستان ایران را تجربه نموده و دیده ام، می توان شرایط ذیل را عنوان نمود که برای تثبیت یک جامعه هماهنگ بلوچستان که وضعیت اجتماعی و فرهنگی خاص و منحصری را دارد بایستی به شکل ویژه ایی با استراتژی کاملا برنامه ریزی شده ایی که مطمئنا زمان برهم می باشد عمل نمود.
افراد دلسوزی که قطعا توان انجام چنین کاری را دارند بایستی در مدت زمان مناسبی گرد هم جمع گردند و فارغ از هر نوع اختلاف ، با تمام توان و با تمام دانش و علم ممکن این مهم را عملی نمایند تا بتوان در واقع به یک ثبات و امنیت قابل توجهی که جوابگوی جمعیت موجود منطقه باشد دسترسی پیدا کرد، که به یقین چنین کاری شرایط خاص و پیش زمینه های ویژه ایی را می طلبد، که از جمله آن ، تحقیق، مطالعه دقیق و کاملی از تمام شرایط اجتماعی فرهنگی منطقه از دورترین نقطه بلوچستان تا مرکز را به همراه شناخت دقیق مردم منطقه تمام و کمال را باید فراهم ساخت، به دنبال این مطالعه که قطعا نیازمند بستر سازی ویژه ایی میباشد میتوان نیازهای موجود و نقاط ضعفها و قوت ها را پیدا نمود و با آنالیز این نیازها و ضعف و قوت ها ، پلان و برنامه ریزی دقیق و زمان بندی شده را با مدیریت دقیق و توانمند و متخصص در کنار همدیگر و استفاده مناسب از تمامی نیروهای علاقمند و توانای منطقه که واقف و صاحب نظر در این برنامه ها و راهکارهای مناسب با آن می باشند ، سعی نمود به بهترین وجهی شرایط یک ثبات اجتماعی و فرهنگی را فراهم کرد.
منیع:
ژورنال علوم انسانی آکادمیک بلوچ .